درآمد:

پس از شهادت اولین شهید محراب آیت الله سید اسدالله مدنی، مرحوم آیت الله حاج میرزا مسلم ملکوتی، به امامت جمعه تبریز منصوب شد.این انتساب اما، خالی از تناسب نبود، چه اینکه بین این دو شخصیت ارجمند، از دوران حضور در نجف اشرف، انس و الفتی فراوان برقرار بود. در گفت وشنود کوتاهی که پیش روی دارید، آیت الله ملکوتی به شمه ای از خاطرات خویش، پیرامون سیره علمی و عملی شهیدآیت الله مدنی اشاره کرده است. شایان ذکر است که این گفت وشنود، در شهریور ماه سال 1380انجام شده است.

□ حضرتعالی از چه دوره‌ای و چگونه با شهید آیت‌الله سید اسدالله مدنی آشنا شدید و چه ویژگیهایی را در ایشان برجسته دیدید؟

بسم الله الرحمن الرحیم. الحمدلله رب العالمین و صلی الله علی محمد و آله الطاهرین(ع). بنده بیش از 60 سال قبل، در تبریز با ایشان آشنایی داشتم و ایشان را مردی متقی، عادل و متخلق به اخلاق اسلامی دیدم. ایشان فوق‌العاده مهربان بود و جذابیت عجیبی داشت، به همین دلیل می‌توانست افراد مختلف را دور خود جمع کند. ایشان شخصیت بسیار برجسته‌ای بود که جز خدمت به اسلام و مسلمین دغدغه‌ای نداشت. فوق‌العاده زحمتکش بود و دشواریهای فراوانی را تحمل کرد. این اواخر هم که امامت جمعه آذربایجان و به‌خصوص تبریز به عهده ایشان قرار گرفت، برای پیشبرد انقلاب اسلامی از هیچ تلاشی فروگذار نکرد. بنده با شهادت ایشان، وظیفه‌ام سنگین شد! تا ایشان بودند، در آذربایجان فعالیت می‌کردم، اما به تبریز کاری نداشتم! انصافاً شهادت مرتبه‌ای بود که ایشان لیاقتش را داشت.

□ از دوران اقامت ایشان در نجف چه می‌دانید؟

ایشان از مدرسین حوزه نجف اشرف بود و هر روز چندین درس را در آنجا تدریس می‌کرد و همه روز وقتش، صرف تعلیم و تعلم علوم اسلامی می‌شد. منبرهای گیرایی هم داشت و لحظه‌ای از وظیفه امر به معروف و نهی از منکر غفلت نمی‌کرد، از جمله ماه مبارک رمضان به کسانی که در ملاء عام روزه‌خواری می‌کردند، تذکر می‌داد.

□ ظاهراً ایشان در پی اهانتی که به آیت‌الله حکیم شده بود، واکنش نشان دادند. از آن رویداد برایمان بگویید؟

در پی جسارتی که به مرحوم آیت الله آقای حکیم شد، طلاب حوزه علمیه نجف چند شبانه‌روز در مسجد کوفه بیتوته کردند! مرحوم آیت‌الله حکیم در کنار شهر کوفه در جایی سکنی گزیده بودند. شهید آیت‌الله مدنی سعی کرد همه مردم عراق، عشایر عرب و شیوخ مداین را، علیه حکومت دیکتاتوری صدام بسیج کند، به‌طوری که آنها پیاده و سواره از همه نقاط به سوی نجف حرکت کردند و در خیابانهای نجف راه‌پیماییهایی صورت گرفت و دستجاتی در حمایت از آقای حکیم به راه افتادند. این حرکت موجب تقویت آقای حکیم و تضعیف رژیم بعثی عراق شد و آگاهی مسلمانان عراق نسبت به مسائل سیاسی و اجتماعی بالا رفت.

□ نگاه ایشان به اصل ولایت فقیه و اندیشه ها و آرمانهای حضرت امام در نجف، چگونه بود؟ ظاهرا در آن دوره، رابطه ای صمیمی میان ایشان امام برقرار بوده است؟

بله، ایشان اصل ولایت فقیه را با تمام ابعادش قبول داشت و ایمان و از خودگذشتگی و فداکاری ایشان نسبت به امام کم‌نظیر بود. پس از حضور امام در نجف، همواره در درس امام حاضر می‌شد و ایمان و اعتقاد مستحکمی به ایشان داشت، به‌گونه‌ای که امثال بنده قادر به شناخت و تقدیر آن نیست. این مسئله از تعبیرات ایشان نسبت به حضرت امام معلوم می شود.

□ شهید آیت‌الله مدنی از لحاظ رسیدگی به امور عام‌المنفعه خدمات شایان توجهی در همدان، تبریز و شهرهای دیگر انجام می‌دادند. در این باره هم توضیح بفرمایید؟

دلیل اینکه ایشان به همدان و خرم‌آباد رفت و مدتی در آنجا بود، به سبب بیماری‌ای بود که در نجف بدان مبتلا شد و لذا ایام تابستان را، از نجف به آنجا می‌آمد. ایشان در همدان، سخنرانیهای جالبی را ایراد می‌کرد و از راهنمایی و موعظه مردم لحظه‌ای فروگذار نمی‌کرد، از همین رو مردم آن شهر به شدت به ایشان علاقه پیدا کردند و مسجد جامع شهر را در اختیارشان قرار دادند. ایشان آن مدتی از سال را که در همدان بود، به تبلیغ می‌پرداخت. مردم مسلمان خرم‌آباد نیز در دورانی که ایشان در قبل از انقلاب، در آنجا تبعید بودند، به ایشان علاقه پیدا کرده بودند و از ایشان دعوت می‌کردند. البته در دوره تبعید ایشان، بنده در نجف بودم و در آنجا از خدمات ارزنده‌ای که ایشان انجام داده بود، مطلع می‌شدم. خدمات ایشان را در تبریز عیناً شاهد بودم و فداکاریهای فراوانی کرد، به‌طوری که اگر ایشان به تبریز نمی‌آمد، معلوم نبود وضع این شهر چگونه می‌شد! مردم تبریز می‌دانند چه ظلمهایی بر ایشان رفت و دشمنان اسلام چه اندازه ایشان را به زحمت انداختند، مخصوصاً گروهکها، ضد انقلابها و خلق مسلمانیها و ایشان با قدرت تمام تحمل و پایداری کرد.

□ از نظر شما، شخصیت علمی، معنوی و اخلاقی و جایگاه ایشان در میان علمای حاضر، چه ویژگیهایی دارد؟

در بیان شخصیت علمی، تقوا و اخلاق ایشان همین بس که امام امت، ایشان را صاحب حد وافر علم، تقوا و اخلاق اسلامی می‌دانستند. توصیفات امام از ایشان در حد کمال و بیانگر ویژگیهای برجسته آن شهید بزرگوار است.

□ به جریان خلق مسلمان و آزار و اذیت ضد انقلاب و منافقین نسبت به ایشان اشاره کردید. از فعالیتهای ایشان برای خنثی‌سازی توطئه‌های آنان بفرمایید.؟

در آن ایام در قم بودم و اطلاعاتی که دارم همان چیزهایی است که دیگران هم می‌دانند. همین‌قدر عرض کنم که در قضیه حزب خلق مسلمان در تبریز، اگر ایشان نبود و با درایت و هوشمندی خاص خود قضیه را جمع نمی‌کرد، امروز معلوم نبود تبریز چه وضعیتی داشت! تلاشها و روشنگریهای ایشان سبب شد مردم غیور تبریز قیام کنند و ریشه این جریان انحرافی را بکنند.

□ و کلام آخر شما در باره شهادت این شهید بزرگوار؟

مردم مسلمان ایران می‌دانند انقلاب اسلامی حاصل خونهای پاکی است که در پای این شجره طیبه ریخته شده است، لذا همگان وظیفه داریم از این انقلاب محافظت کنیم و پاسدار خون شهدا باشیم. در سالگرد شهادت این شهید بزرگوار در واقع فداکاریها و جانفشانیهای تمام شهدای انقلاب و جنگ را پاس می‌داریم و به خود و مردم ایران یادآوری می‌کنیم که همواره قدر و منزلت شهدا را به خاطر داشته باشند و به نسلهای جدید تذکر بدهند. اسلام و خصوصاً تشیع با گرامیداشت رجال و مردان بزرگ خود در طی چهارده قرن زنده مانده، لذا تجلیل و تکریم شهدا وظیفه هر انسان مسلمانی است و در این راه نباید از هیچ تلاشی خودداری شود.

و السلام علیکم و رحمه الله و برکاته.